Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Nedir?
Destekten yoksun kalma tazminatı, can veren bir kişinin yaşarken destek olduğu kişilerin aldığı desteğin ölüm nedeniyle ortadan kalkması neticesinde destek alanların uğradıkları zarardır. Destekten yoksun kalma tazminatı, can verenin destek olduğu kişilerin hayatlarının ölüm hasebiyle kötüleşmemesi için kabul edilmiş bir maddi tazminat davası türüdür.
Hak sahipleri, bu maddi tazminat davası ile beraber aynı dava içinde manevi tazminat davası da açabilirler. Mevzubahis tazminatın emeli, can verenin yaşarken destek olduğu kişilerin hayatlarını aynen sürdürebilmeleri, sosyal ve ekonomik bağlarına ölümden evvelki gibi devam edebilmelerinin sağlanmasıdır.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Davasını Kimler Açabilir ?
Destekten yoksun kalma tazminatı, bir maddi tazminat davası türüdür. Böyle bir maddi tazminatı isteyebilmek için can veren kişiden yaşarken maddi destek alınıyor olması koşuldur. Yaşarken destek alınmayan kişinin ölümü hasebiyle maddi tazminat istemek .
Can verenden yaşarken destek aldığı iddiasıyla maddi tazminat talep eden şahıs, rastgele bir kişi olabilir. Can verenden destek alan kişi, can verenin nişanlısı, amcası, dayısı vb. gibi rastgele bir yakını can veren kişiden destek aldığını öne sürebilir. Ancak destekten yoksun kalma tazminatı isteyebilmek için can veren kişiden yaşarken destek alındığının kanıtlanması gerekir.
Bir takım kişilerin yaşarken birbirine yardımcı olduğu ile ilgili adli bir karine mevcuttur. Sosyal hayatın normal akışına göre anne-baba çocuklarına, çocuklar anne-babalarına, eşler birbirlerine yaşarken maddi destekte bulunurlar. Adli karine hasebiyle bu şahısların yaşarken birbirlerine maddi destekte bulundukları kabul edildiğinden yardımcı olma olgusunun kanıtlanmasına gerek yoktur. Ancak davalı taraf karinenin tersini kanıtlayabilir, başka bir deyişle bu şahısların birbirine yaşarken yardımcı olmadığını kanıtlayan davalı maddi tazminat davası nedeniyle hükmedilecek destekten yoksun kalma tazminatından kurtulabilir.
Destekten Yoksun Kalma Maddi Tazminat Davası ve “Destek” Kavramı
Can verenin, geride sağ kalanlara desteği çeşitli biçimlerde ortaya çıkabilir. Ölen kişi, maddi yardım sağlayarak destek verebileceği gibi hizmet veya değişik biçimlerde yardım ederek de destekte bulunabilir. Can verenin sağ kalan yakınlarının herhangi bir şekildeki destekten yoksun kalması, maddi ve manevi tazminat davası açma hakkı için yeterlidir.
Destek biçimlerine örnek vermek gerekirse;
Hane kadınları, evin ihtiyaçlarını ve hizmetlerini gördüklerinden, bir hane kadını trafik kazası, iş kazası, doktor hatası vs. gibi bir haksız fiil nedeniyle vefat ettiğinde geride kalan yakınları destekten yoksun kaldıklarından maddi ve manevi tazminat davası açabilirler.
Aynı şekilde çocuklar, gerek ev işlerinde gerekse iş hayatında anne-babaya belli bir düzeyde destekte bulunurlar. Çocukların haksız fiil nedeniyle vefatı halinde anne-babanın fiili işleyen kişilere karşı maddi ve manevi tazminat davası açma hakları vardır.
Birlikte yaşayan ve birbirlerine yardımcı olan iki sevgiliden birinin ölümü halinde bile, diğer kişinin destekten yoksun kalma nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası açma hakkı vardır.
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Yetkili Mahkeme
Destekten yoksun kalma tazminatı, kaide olarak davalının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesinde açılır. Ansızın fazla davalı varsa maddi – manevi tazminat davası davalılardan herhangi birinin ikametgahı mahkemesinde açılabilir. Davalı bir şirket veya vakıf vb. gibi bir müessese ise, maddi tazminat davası, davalının işyeri merkezinin bulunduğu yerde açılabileceği gibi işlemi yapan şubenin bulunduğu yerde de açılabilir.
Destekten yoksun kalma tazminatı davası, yetkili mahkeme seçeneklerini çoğaltan bir hayli nedenden kaynaklanabilir. Böyle bir maddi tazminat davası başlıca şu sebeplerle açılabilir: Ölümlü trafik kazası nedeniyle maddi tazminat davası, ölümlü iş kazası nedeniyle maddi tazminat davası, isteyerek veya taksirle adam öldürme suçu nedeniyle maddi tazminat davası. Tüm bu maddi tazminat davası çeşitleri esasen destekten yoksun kalma tazminatı davasının “haksız fiillerden” meydana gelen farklı görünüm biçimleridir. Haksız fiillerden kaynaklanan bu tür maddi tazminat davaları, davalının ikametgahı, şirket merkezi veya işlemi yapan şubede açılabileceği gibi başka mahkemelerde de açılabilir. Yani haksız fiil halinde, davacı yasanın yetkilendirdiği ansızın fazla yetkili mahkemeden hangisini seçenek ederse o mahkemede destekten yoksun kalma tazminatı açabilecektir.
Yukarıda saydığımız haksız fiillerden meydana gelen ölüm halinde davacı, davalının ikametgahında tazminat davası açma hakkına sahip olduğu gibi şu mahkemelerden birinde de maddi- manevi tazminat davası açma hakkına sahiptir: 1- Haksız fiilin işlendiği yer mahkemesi, 2- Zararın olduğu yer mahkemesi, 3- Zarar görenin yerleşim yeri mahkemesi.
Destekten yoksun kalma hasebiyle açılacak maddi–manevi tazminat davası yetkili mahkeme için örnek vermek gerekirse;
Sözgelişi, İstanbul – Şişli kazasında gerçekleşen trafik kazası neticesinde Ahmet can vermiş, geriye İstanbul-Bakırköy kazasında yaşayan eşi Ayşe ve çocuğu Erol kalıtçı olarak kalmıştır. Bu ölümlü trafik kazası, İstanbul-Büyükçekmece’de ikamet eden Mehmet’in dikkatsiz araç sürmesi hasebiyle alan gelmiştir.
Yukarıdaki örnekte trafik kazası neticesinde destekten yoksun kalan can verenin eşi Ayşe ve çocuğu Erol şu adliyelerin rastgele birinde maddi-manevi tazminat davası açma tercihinde bulunabilirler: 1- Trafik kazasının gerçekleştiği yer olan Şişli kazasının bağlı olduğu İstanbul Çağlayan Adliyesi, 2- Davacılar Ayşe ve Erol’un kendi ikametgahının bulunduğu yerin bağlı olduğu İstanbul Bakırköy Adliyesi, 3- Davalı Mehmet’in ikametganın bulunduğu yerin bağlı olduğu İstanbul Büyükçekmece Adliyesi
Destekten Yoksun Kalma Tazminatı Davası Açma Müddeti ve Zamanaşımı
Destekten yoksun kalma tazminatı isteminin zamanaşımı müddeti, zararın ve tazminat yükümlüsünün öğrenilmesinden itibaren 2 senedir (BK md. 72). Haksız fiillerde zarar her vakit olay hatıranda ortaya çıkmaz. Sözgelişi, bir iş kazası, trafik kazası veya doktor hatası hasebiyle ölüm halinde, can verene zarar veren eylem hasebiyle yıllarca rehabilitasyon gördükten sonra olay hasebiyle vefat etmesi olasıdır. Bu vaziyette destekten yoksun kalma tazminatı hasebiyle zamanaşımı müddetinin başlangıç tarihi ölüm tarihidir.
Tazminat yükümlüsü veya zarar sonradan öğrenilse dahi, her halukarda destekten yoksun kalma hasebiyle maddi ve manevi tazminat davası açma hakkı 1O senede zamanaşımına uğrar.
Destekten yoksun kalma tazminatına konu fiil bu arada suç teşkil eden bir fiil ise, suç için öngörülen ceza zamanaşımı müddeti içinde tazminat davası açılabilir.