Kamulaştırma Davası
Şahsa ait olan bir taşınmazın (ev, arsa, tarla vb.) devlet tarafından satın alınmak suretiyle kamu hizmetine sunulması olayına kamulaştırma adı verilir. Kamulaştırma ile kentsel dönüşüm birbiriyle karıştırılsa da bu iki durum birbirinden çok farklı kavramlardır. Kamulaştırmayı yapacak kamu kurumu, kamu hizmetine sunmak amacıyla istediği bölge üzerinde kamulaştırma yapabilir. Fakat kamu kurumu istedi diye de şahsa ait bir ev ya da arsa üzerinde hemen çalışma yapılmaz. Bu noktada şahısların da taşınmazlarına yönelik hakları bulunmaktadır. Kamulaştırma nasıl yapılır ? Hangi durumlarda kamulaştırma yapılır ? Kamu kurumları her istedikleri yeri kafalarına göre kamulaştırabilir mi ? Şimdi hep birlikte görelim.
Anayasamızda göre kamu kurumları şahıslara ait taşınmazların bazen tamamını bazen de bir kısmını kamulaştırma yetkisine sahiptir. Buna bağlı olarak taşınmaz üzerinde bir bina, tesis vb. bir taşınmaz olsa bile kamu çıkarı sağlanacaksa kamu kurumu bu alanı yıkmak suretiyle de kamulaştırabilir. Kamulaştırmalar devlete bağlı kurum ve kuruluşlar tarafından yapılabilir.
Kamulaştırma Süreci ve Taşınmaz Sahibinin Hakları
Örneğin karayolları yapılacak yeni bir havaalanı, terminal vb. bir tesis için bir bölgeden yol geçirmek ister ve yolun geçeceği bölgedeki alanı kamulaştırma konusunda karara varır. Sonrasında ise kararın resmi merciler tarafından onaylanmasıyla tapu sicil müdürlüğüne yazı yazılır ve ilgili taşınmaz üzerine kamulaştırma şerhi konulması istenir. Kamulaştırma şerhi, bir taşınmazın kamulaştırılması için ilgili kamulaştırmayı yapacak kamu kurumu tarafından, taşınmaz üzerine devlet tarafından konulan satılamaz, devredilemez bildirisidir. Yani kamu kurumu böylece taşınmazın satılmasına ya da devredilmesine engel olur.
Kamulaştırma şerhinin taşınmaz üzerine konulmasının ardından ilgili taşınmazın değerinin tespiti için bölgeye kıymet tespit komisyonu gönderilir ve taşınmaz için bir fiyat biçilir. Biçilen fiyat üzerinden uzlaşma komisyonu taşınmaz sahibi ile pazarlık yapar ve biçilen fiyatın üstünde olmamak kaydıyla taşınmaz üzerinde taşınmaz sahibinin 2 haftalık süreç içerisinde idareye yaptığı başvuru sonucunda anlaşma zemini aranır. Görüşme sonunda fiyatta anlaşılırsa bu durum bir tutanakla imza altına alınır. İşlemin ardından ise taşınmaz sahibi tapu tescil müdürlüğüne gitmek suretiyle üzerinde bulunan taşınmazı ilgili kamu kurumuna devreder.
Eğer taraflar fiyat konusunda anlaşamazsa, kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davası açılır ve mahkemenin yeniden görevlendireceği bilirkişi taşınmazın fiyatını yeniden belirler.
Kamulaştırma Bedelinin Tespiti ve Tescil Davası
Kamulaştırmayı yapacak kamu kurumu ile anlaşma zemini sağlayamayan taşınmaz sahibi Asliye Hukuk Mahkemesi’ne başvurarak kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davasını açmalıdır. Açılan dava sonucunda mahkemenin belirleyeceği bilirkişi heyeti ilgili taşınmazın değerini yeniden belirleyecektir. Bu işlemin ardından ise ilgili taşınmaz kamu kurumu lehine tescil edilecektir.
Eğer taşınmaz sahibi yine fiyattan memnun kalmamışsa kamulaştırmanın iptali davasını açarak kamulaştırmayı durdurabilir. Bu kapsamda taşınmaz sahibi 30 gün içerisinde kamulaştırma işleminin iptali için dava açabilir. Bu süreç içerisinde taşınmaz üzerinde herhangi bir şekilde çalışma ya da kamulaştırma yapılamaz.