Haksız Tutuklama Talebiyle Tazminat Davası
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nda tertip eden ve savunma önlemleri arasında bulunan gözaltına alınma işlemi, suçun işlendiğine yönelik üzerinde kuvvetli kuşku bulunan ve şüpheli kişi veyahut kişilerce haklarında geçici olmam kaydı ile özgürlüklerinin sınırlandırılması ya da kaldırılmasını ifade eder. Gözaltına alınma işleminin savunma önlemi içerisinde uygulanabilmesi için gözaltına alınmaya gönderilecek kuşkulu ile ilgili büyük oranda suçu işlemiş olduğu kuşkusunun bulunması gerekir veyahut yasada belirtilmiş olan gözaltına alınma sebeplerinden en az birinin bulunması gerekir.
Ceza Muhakamesi Kanunu’na göre gözaltına alınma sebepleri şu şekilde izah edebilir ;
- Kuşkulunun kaçması, saklanması veyahut kaçma kuşkusu uyandıran somut bir davranışta bulunması,
- Kuşkulunun hareketlerinin kanıtları yok etme, gizleme, değiştirme veyahut mağdur veya tanıklar üzerinde baskı kurması şeklinde özetlenebilir.
Yukarıdaki paragrafta belirttiğimiz üzere şüpheli için gözaltına alınma nedenlerinden en az birisinin bulunması koşul olsa da davanın konusuna ait bir gözaltına alınma yasağının olmaması kaydıyla gözaltına alınma yapılabilir. Bir örnekle bu konuyu izah edecek olursak ; adli para cezası gerektiren ya da mapus cezasının 1 senesi aşmayan suçlarda gözaltına alınma kararı verilemeyecektir. Yeniden Ceza Muhakamesi Kanunu’na göre 15 yaşını doldurmamış çocuklar hakkında 5 senesi aşmayan ve hapis cezası gerektiren suçlarla ilgili olarak hapis cezası verilemeyecektir. Şüpheli tarafından suç teşkil eden fiil neticesinde ceza ve güvenlik önlemi açısından gözaltına alınma haricinde değişik bir savunma önlemi var ise, bu önlem de yeniden gözaltına alınma yerine seçenek edilebilir. Bu noktada karar mahkeme tarafından verilecektir.
Kuvvetli derecede suçu işlediği ihtimali bulunan ve CMK’da yer alan gözaltına alınma sebeplerinin de bulunması halinde gözaltına alınma kararı sadece hakim veya mahkeme kurulu tarafından yazılı olarak verilecektir. Gözaltına alınma kararı, Cumhuriyet Savcısı’nın talebi üzerine Sulh Ceza Hakimi tarafından verilir. Kovuşturma aşamasında ise gözaltına alınma kararı yine Cumhuriyet Savcısı’nın talebi üzerine verilebilirken, mahkeme tarafından resen gözaltına alınma kararı da verilebilir. Gözaltına alınma kararının gerekçesi gerçekçi olmalı ve bu karar şüpheliye yazılı olarak bildirilmelidir. Mahkemenin gözaltına alınma kararına hükmetmediği vaziyetlerde ise kuşkulu serbest bırakılacaktır.
Haksız Gözaltına alınma Hasebiyle Tazminat
Savunma önlemi olarak yapılan gözaltına alınmanın yasada belirtilen koşullara uygunluk göstermediği vaziyetlerde haksız gözaltına alınma gündeme gelecektir. Ceza Muhakamesi Kanunu’nda belirtilen parasal veyahut şekli koşullara riayet edilmeksizin verilen gözaltına alınma kararı sonrasında mağdur kişi devletten haksız gözaltına alınma hasebiyle tazminat talebinde bulunabilecektir. Bu talep Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 141. maddesinde tertip etmiştir. Bu kapsamda ;
- Ceza Muhakemesi Kanunu’nda yer alan şartlar dışında yakalanan, gözaltına alınan veyahut tutukluluğuna devam edilen kuşkulunun veyahut maznunun,
- Yeniden yasada belirtilen legal gözaltı müddeti içerisinde hakim karşısına çıkarılamayan kuşkulunun,
- Legal hakları anımsadılmaksızın veyahut anımsadılan haklarından yoksun bırakılarak gözaltına alınan kuşkulunun,
- Yasalara uygun olarak gözaltına alınmasına rağmen, legal müddetler içerisinde mahkemelerin önüne çıkarılamayan ve bu müddetler içerisinde ile ilgili karar verilememiş olan,
- Yasalara uygun olarak yakalandıktan ya da gözaltına alındıktan sonra hakkında kovuşturmaya yer olmadığına hükmedilen ya da hakkında salıverilme hükmü verilen,
- Gözaltı ve tutukluluk halinde geçirdiği müddetleri, hükümlülük müddetlerinden fazla olan ya da işlediği suç konusunda olarak yasada belirtilen cezanın yalnızca para cezası olmasına karşın bu ceza ile cezalandırılan,
- Yakalama ya da gözaltına alınma sebepleri ile haklarındaki suçlamalar kendilerine yazılı olarak iletilmeyen veyahut bunun olası olmadığı vaziyetlerde da sözlü olarak rastgele bir izahta bulunulmayan vaziyetlerde,
- Yakalamaları veyahut gözaltına alınmaları yakınlarına bildirilmeyen kuşkuluların bu vaziyetlerinde da, kişiler parasal ve içsel olarak devletten tazminat talebinde bulunabileceklerdir.
Haksız gözaltına alınma hasebiyle tazminat davası açmak isteyen kişiler alanında uzman ve tecrübeli bir ceza avukatı ile görüşerek davanın nasıl açılacağı, süreci ve neticeleri ile ilgili ayrıntılı bilgi ve yardım talebinde bulunabilirler.